Odpowiedni trym ożaglowania jachtu pozwala cieszyć się dobrymi osiągami łodzi, żeglować bezpieczniej i bardziej komfortowo. W czasie żeglugi na Mazurach, Jeziorach Wdzydzkich czy też w Chorwacji obserwowałem jachty, których załogi nie potrafiły odpowiednio trymować żagli. Podstawowym i najczęstszym błędem jest przebieranie ożaglowania (nieodpowiednie ustawienie żagli w stosunku do kąta natarcia wiatru) lub nieodpowiednie ustawianie żagla przedniego w stosunku do grota (brak efektywnej współpracy obu żagli).
Wielu żeglarzom wydaje się, że stosowania wskaźników trymu, czyli popularnych „icków”, zarezerwowane jest jedynie dla regatowych jachtów prowadzonych przez profesjonalistów.
Wskaźniki trymu w niezmiernie prosty sposób pozwolą Wam uniknąć wszystkich podstawowych błędów.
Aerodynamika żagla
Aby zapoznać się z podstawowymi zasadami aerodynamiki żagla polecam stronę WB Sails http://www.wb-sails.fi/news/index.html zaś dla osób szczególnie zainteresowanych szczegółami polecam książkę Czesław Marchaja „Aerodynamika żagla”.
Wskaźniki trymu
Na większości jachtów regatowych załogi stosują wskaźniki trymu naklejane na żagle za pomocą samoprzylepnego dakronu. Koszt samodzielnego wykonania lub zakupu gotowych wskaźników jest naprawdę niewielki, a każdemu żeglarzowi te elementy dostarczą bardzo istotnych informacji. Zamieszczona poniżej ilustracja pokazuje dość uniwersalne rozmieszczenie wskaźników na żaglach.
Ilustracja 1: Uniwersalne pozycje wskaźników na żaglach
Źródło: http://www.wb-sails.fi
Ilustracja 2 pokazuje załogę POL 8130 i bardzo dobrze ustawiony żagiel na jachcie klasy 505. Wszystkie wskaźniki na krawędzi natarcia pracują równolegle. Wskaźniki na krawędzi spływu stanowią przedłużenie profilu żagla.
Ilustracja 2: Wskazania właściwej regulacji żagla przedniego
Źródło: www.int505.pl
Rozmieszczenie wskaźników
Żagle przednie
Poprawne umieszczenie wskaźników jest podstawą ich prawidłowego działania. Jeśli posiadacie nowe żagle, powinny mieć one wskaźniki rozmieszczone przez żaglomistrza. Jeśli natomiast na Waszych żaglach brakuje wskaźników bez kłopotu rozmieścicie je sami.
Liczba wskaźników zależy od pola powierzchni i długości liku przedniego żagla. Proponuję, abyście na początek rozmieścili 3 pary wskaźników wzdłuż liku przedniego.
Aby to zrobić:
- Rozłóżcie żagiel na płaskiej powierzchni. Z pomocą dwóch osób podnieście żagiel za trzy rogi i postarajcie się ocenić, w którym miejscu przebiega oś największej głębokość profilu żagla. Oznaczcie wstępnie to miejsce za pomocą krótkich odcinków papierowej taśmy malarskiej
- Zmierzcie długość liku przedniego. Podzielcie uzyskany wymiar na trzy równe odcinki.
- Wstępną pozycję znaczników zaznaczcie za pomocą papierowej taśmy malarskiej.
- Znaczniki powinny być naklejone kilka centymetrów za osią największej głębokość profilu żagla. W ten sposób uzyskacie wskaźniki łatwe w odczycie. Naklejenie wskaźników przed osią największej głębokości profilu również pozwoli Wam obserwować przepływ powietrza. Wskaźniki będą jednak zachowywać się bardziej nerwowo i interpretacja ich wskazań jest trudniejsza zwłaszcza dla początkujących żeglarzy.
Możecie eksperymentować z położeniem wskaźników tak, aby odnaleźć najbardziej optymalną pozycję dla Waszego jachtu. Poszukajcie w internecie fotografii jachtów Waszej klasy, najlepiej z żaglami z tej samej żaglowni i podpatrzcie, gdzie rozmieszczone są wskaźniki. Ilustracja 3 pokazuje różne rozmieszczenie wskaźników na jachtach klasy 5O5.
Ilustracja 3: Różne rozwiązania pozycji wskaźników na jachtach klasy 505
Źródło: www.int505.pl
Ciekawe informacje i fotografie dotyczące kształtu żagli przednich dla klasy 5O5 znajdziecie na 8. stronie artykułu dostępnego na stronie szwajcarskiej federacji klasy 505. Artykuł jest dostępny przez kliknięcie tego linku
Działanie wskaźników na żaglu przednim
Jeśli nawietrzny wskaźnik unosi się i opada – należy dobrać żagiel lub lekko odpaść (w zależności od tego co chcecie osiągnąć).
Ilustracja 4: Unoszące się nawietrzne wskaźniki
Źródło: www.int505.pl
Jeśli zawietrzny wskaźnik unosi się i opada – należy poluzować żagiel lub wyostrzyć.
Ilustracja 5: Unoszące się zawietrzne wskaźniki
Źródło: www.int505.pl
Wszystkie wskaźniki na krawędzi natarcia żagla powinny pracować równomiernie tzn. unosić się lub opadać jednocześnie. Jeśli górny wskaźnik unosi się pierwszy, podczas gdy dolne wskaźniki wskazują jeszcze przepływ regularny oznacza to, że żagiel jest zbyt skręcony i jego górna część jest zbyt otwarta. W takim przypadku należy przesunąć wózki szotów foka do przodu tak, aby domknąć spływ i zmniejszyć skręt żagla.
Wskaźnik spływowy
W odległości ok. 30% długości liku wolnego (od głowicy żagla) wszyjcie na krawędzi spływu tasiemkę o długości 15–30cm (w zależności od powierzchni żagla). Tasiemka powinna być wykonana z możliwie najcieńszej tkaniny używanej do szycia spinakerów. Będzie to wskaźnik spływowy. Za jego pomocą będziecie mogli obserwować przepływ powietrza w dyszy pomiędzy grotem i fokiem.
Działanie wskaźników na krawędzi spływu foka
Wskaźnik na foku pozwali Wam ustawić żagiel przedni (kąt natarcia i skręt) w stosunku do kierunku wiatru i ustawienia grota.
Żagiel przedni jest dobrze ustawiony, jeśli wskaźnik spływowy wskazuje kierunek zgodny z przebiegiem profilu żagla.
Jeśli dysza pomiędzy żaglami jest zbyt zawężona w górnej części żagla, przepływające powietrze odchyli wskaźnik na stronę zawietrzną. W tej sytuacji, spróbujcie wyostrzyć lub jeśli nie jest to możliwe, poluzować żagiel. Możecie także spróbowac przesunąć wózki szotów foka do rufy, tak aby moc niej skręcić żagiel w górnej części pamietajcie jednak o tym, że dysza pomiedzy fokiem i grotem musi mieć równoległy przebieg.
Działanie wskaźników na krawędzi spływu grota
Ilustracja 6: Wskaźniki na krawędzi spływu grota.
Źródło: www.int505.pl
Do podstawowej obserwacji trymu grota, wystarczy wskaźnik wszyty na jego krawędzi spływu. Tasiemka powinna być naszyta w okolicy górnej listwy usztywniającej żagiel.
Wskaźnik na grocie pozwali Wam optymalnie dobrać kąt natarcia grota w stosunku do kierunku wiatru.
Przy odpowiednim ustawieniu żagla wskaźnik powiewa w poziomie i jest przedłużeniem profilu żagla.
Jeśli żagiel jest zbyt dobrany lub jego krawędź spływu jest zbyt zamknięta, wskaźnik odchyla się na stronę zawietrzną. W przypadku, kiedy na stronie zawietrznej grota powstaną wiry separacji wskaźnik coraz bardziej odchyla się w na stronę zawietrzną żagla. W skrajnych przypadkach przykleja się do niego wskazując kierunek pod wiatr.
Podsumowanie
Naklejenie kilku wskaźników na żagiel zajmie Wam niewiele czasu, a w znaczący sposób ułatwi Wam odczyt żagli i ich odpowiednie trymowanie. Spróbujcie. Pozytywne efekty natychmiast będą widoczne w czasie żeglugi
Jeśli będziecie mieli uwagi lub pytania odnośnie opisanego tematu bardzo proszę o kontakt na mój adres email lukasz.skrzycki@gmail.com.
Pozdrawiam serdecznie
Łukasz Skrzycki, POL-8451